Waarom we tegen onszelf praten
Je betrapt jezelf er vast weleens op: je loopt door het huis en mompelt iets als “waar heb ik mijn sleutels gelaten” of “oké, eerst de was, dan koken”. Hardop praten tegen jezelf voelt soms een beetje gek, maar het is eigenlijk een heel menselijk verschijnsel. Sterker nog, het kan je helpen om je dag beter te organiseren en je emoties te begrijpen.
Veel mensen denken dat zelfpraat een teken is dat er iets mis is, maar dat klopt in de meeste gevallen niet. Het is vaak gewoon een manier waarop je brein informatie verwerkt. Kinderen doen het de hele tijd als ze spelen of iets nieuws leren. Volwassenen houden daar meestal mee op in het openbaar, maar in ons hoofd en thuis gaat het vaak gewoon door.
De verschillende soorten zelfpraat
Hardop praten om jezelf te sturen
Een veelvoorkomende vorm van zelfpraat is jezelf instructies geven. Denk aan koken met een nieuw recept en ondertussen zeggen wat je doet: “nu de oven aan, dan de groenten snijden”. Door het hardop te zeggen, maak je de stappen duidelijker voor jezelf. Je aandacht blijft beter bij de taak en de kans dat je iets vergeet, wordt kleiner.
Ook bij klusjes in huis werkt dit zo. Je brein verdeelt een grote taak in kleine stapjes, en door erover te praten, voelt het minder chaotisch. Het is alsof je even je eigen coach bent.
Praten om emoties te ordenen
Zelfpraat gaat niet alleen over praktische dingen. Soms zeg je tegen jezelf: “het komt wel goed” of “dit was echt niet handig van mij”. Op zulke momenten gebruik je taal om gevoelens te ordenen. Door woorden te geven aan wat je denkt of voelt, wordt het vaak minder vaag en bedreigend.
Veel mensen merken dat ze na een moeilijke dag even tegen zichzelf praten in de auto of onder de douche. Dat kan helpen om gebeurtenissen op een rijtje te zetten en spanning kwijt te raken. Het is een eenvoudige vorm van zelfreflectie, zonder dat je er een dagboek voor hoeft te pakken.
Is praten tegen jezelf gezond
Wanneer het helpt
In veel situaties is praten tegen jezelf juist heel gezond. Het kan je concentratie verbeteren, je motivatie verhogen en je rustiger maken in stressvolle momenten. Sporters doen het bijvoorbeeld vaak. Ze zeggen dingen als “nog één keer” of “je kunt dit” om zichzelf op te peppen.
Ook bij dagelijkse dingen kan positieve zelfpraat nuttig zijn. Zeggen dat iets je gaat lukken, kan er echt voor zorgen dat je met meer vertrouwen begint. Je brein luistert namelijk mee naar de woorden die je gebruikt.
Wanneer je moet opletten
Toch zijn er ook situaties waarin zelfpraat een signaal kan zijn om beter naar jezelf te kijken. Als je jezelf voortdurend uitscheldt, kleiner maakt of alleen maar negatieve dingen tegen jezelf zegt, kan dat je stemming en zelfbeeld flink aantasten. Het is dan zinvol om je af te vragen waar die hardheid vandaan komt.
Ook als je stemmen hoort die losstaan van je eigen gedachten, of als zelfpraat je dagelijks leven sterk verstoort, is het verstandig om hulp te zoeken bij een huisarts of psycholoog. Hardop praten tegen jezelf is normaal, maar jouw gevoel daarbij is het belangrijkste kompas.
Zelfpraat bewust in je voordeel gebruiken
Als je merkt dat je toch al tegen jezelf praat, kun je het net zo goed slim inzetten. Probeer jezelf te spreken zoals je een goede vriend zou toespreken: eerlijk, maar mild. Vervang zinnen als “ik kan dit niet” eens door “ik vind dit lastig, maar ik ga het proberen”. Het lijkt een klein verschil, maar stap voor stap kan het je zelfvertrouwen en dagelijkse rust vergroten.
