De wetenschap achter een oorwurm: waarom blijft dat liedje hangen?
Bijna iedereen heeft het wel eens meegemaakt: een liedje dat zich nestelt in je brein en weigert te vertrekken. Dit fenomeen noemen we een ‘oorwurm’ (of in de wetenschap, onvrijwillige muzikale beelden). Maar waarom zijn sommige melodieën zo plakkerig? Het heeft alles te maken met hoe ons geheugen werkt, en hoe ons brein zoekt naar patronen en afsluiting.
Onderzoekers denken dat oorwurmen vaak ontstaan bij simpele, repetitieve liedjes met een snel tempo en ongebruikelijke intervallen. Je brein pikt het patroon op en begint het automatisch te herhalen. Het is alsof je brein de muziek afspeelt op een lus, vaak wanneer je cognitief niet te zwaar belast bent, zoals tijdens het afwassen of wandelen.
Hoe je de muzikale lus doorbreekt
Als een oorwurm je dag verstoort, wil je er snel vanaf. Gelukkig zijn er enkele verrassend effectieve methoden om de automatische herhaling te stoppen. De sleutel is om je brein af te leiden door ofwel het patroon te doorbreken, ofwel een taak te geven die meer cognitieve inspanning vereist.
Zet het liedje bewust aan en luister het helemaal af
Eén van de meest effectieve methoden is het principe van de ‘afsluiting’. Je brein blijft het liedje herhalen omdat het de melodie nog niet heeft ‘afgesloten’. Als je het nummer bewust, van begin tot eind, één keer luistert, geef je je brein de voldoening van de voltooiing. Dit kan de lus doorbreken en de noodzaak tot herhaling wegnemen.
Zoek een cognitieve afleiding
Probeer een complexe taak te doen die je volledige focus vereist, maar die niet te stressvol is. Denk aan het oplossen van een Sudoku of een kruiswoordpuzzel. Je brein heeft beperkte verwerkingscapaciteit. Als je het dwingt om zich te concentreren op een moeilijke puzzel, heeft het minder ruimte om die ongewenste muzikale loop af te spelen. Studies hebben zelfs aangetoond dat het lezen van een boeiende roman of het voeren van een diepgaand gesprek de frequentie van oorwurmen aanzienlijk kan verminderen.
Een minder voor de hand liggende, maar vaak genoemde tip, is om te kauwen. Het kauwen zelf, of je nu op kauwgom of een snack kauwt, interfereert met de articulatiemechanismen die betrokken zijn bij interne spraak en zang in je hoofd. Dit kan de interne muzikale weergave verstoren en de oorwurm op subtiele wijze stoppen.
Speel een ‘tegen-liedje’
Soms helpt het om de oorwurm te vervangen door een andere, minder irritante melodie. Kies een complex, maar neutraal lied dat je niet erg vindt om een tijdje te horen. De gedachte hierachter is dat je de plakkerige melodie verdringt met iets anders. Let wel op: je loopt het risico dat je de ene oorwurm vervangt door de andere, dus kies wijselijk! Het allerbelangrijkste om te onthouden is dat oorwurmen volkomen normaal zijn en meestal binnen een paar uur vanzelf verdwijnen, mits je ze niet te veel aandacht geeft.
