Wat is dat stemmetje in je hoofd precies
Bijna iedereen kent het: dat stemmetje in je hoofd dat commentaar geeft op alles wat je doet. Het vertelt je dat je je sleutels niet moet vergeten, herhaalt een gesprek van gisteren of bedenkt alvast wat je straks gaat zeggen. Dit innerlijke praten noemen we innerlijke spraak of zelfspraak.
Het is geen teken dat je gek wordt en het betekent ook niet dat er iets mis met je is. Het is juist een normaal onderdeel van hoe je hersenen informatie verwerken. Je brein gebruikt taal om je gedachten te ordenen, plannen te maken en herinneringen op te slaan. Dat voelt alsof je met jezelf in gesprek bent.
Waarom praten we dan eigenlijk tegen onszelf
Helpen bij plannen en organiseren
Zelfspraak helpt om je dag te structureren. Als je in je hoofd denkt: eerst koken, dan die mail sturen, daarna sporten, dan maak je eigenlijk een soort to-do-lijst in woorden. Dit maakt het makkelijker om overzicht te houden en minder snel dingen te vergeten.
Onthouden en leren
Veel mensen herhalen belangrijke informatie in hun hoofd. Denk aan een pincode, een adres of een naam. Door het even in gedachten uit te spreken, versterk je het geheugen. Kinderen doen dit vaak hardop; volwassenen meer in stilte, maar het werkt op dezelfde manier.
Emoties verwerken
We gebruiken innerlijke spraak ook om gevoelens te begrijpen. Na een ruzie hoor je jezelf misschien denken: had ik dat maar anders gezegd. Je hersenen proberen te snappen wat er gebeurd is en hoe je er de volgende keer mee om kunt gaan. Zo leer je van situaties en worden emoties minder overweldigend.
Wanneer is innerlijke spraak prettig
Positief tegen jezelf praten
Innerlijke spraak kan je helpen om zelfverzekerder te worden. Zinnen als: ik kan dit, rustig blijven, stap voor stap, geven je brein een soort mentale instructie. Topsporters gebruiken dit bewust om beter te presteren, maar ook in het dagelijks leven werkt dit. Een simpel bemoedigend zinnetje kan al verschil maken voor hoe je je voelt.
Rust en focus
Door jezelf duidelijke, kalme zinnen te geven, kun je je aandacht sturen. Bijvoorbeeld: nu even alleen deze taak afmaken of eerst ademhalen, dan verder. Zo voorkom je dat je gedachten alle kanten opschieten en houd je meer grip op drukke momenten.
Wanneer kan het te veel worden
Overdreven kritisch stemmetje
Soms slaat zelfspraak om in constante kritiek. Je denkt dan vaak dingen als: ik doe ook nooit iets goed of iedereen vindt mij lastig. Dan helpt het stemmetje je niet meer, maar maakt het je juist onzekerder. Dat is vermoeiend en kan op den duur je humeur en zelfbeeld aantasten.
Wat kun je dan doen
Een eerste stap is opmerken hoe je tegen jezelf praat. Vervang harde oordelen door mildere zinnen, alsof je tegen een goede vriend spreekt. In plaats van: wat dom, zeg je bijvoorbeeld: jammer, maar ik kan hiervan leren. De inhoud van je innerlijke gesprek hoeft niet perfect te zijn, maar een klein beetje vriendelijkheid naar jezelf maakt al veel verschil.
