Het fenomeen van kleuren zien met gesloten ogen
Heb je het ook wel eens meegemaakt? Je sluit je ogen, misschien als je net naar een helder scherm hebt gekeken of even uitrust, en ineens zie je kleuren of vormen die langzaam veranderen. Dit verschijnsel heeft een wetenschappelijke naam: fosfenen. Fosfenen zijn visuele indrukken die worden waargenomen zonder dat er daadwerkelijk licht het oog binnenkomt. Maar hoe ontstaan deze kleuren en patronen eigenlijk?
De wetenschap achter fosfenen
Wat gebeurt er in je hersenen?
Fosfenen worden veroorzaakt door spontane elektrische activiteit in je netvlies of visuele cortex, de plek in je hersenen die beelden verwerkt. Zelfs wanneer er geen licht door je oog wordt opgevangen, kan je hersenactiviteit beelden of kleuren genereren. Dit verklaart waarom mensen vormen of felle kleuren kunnen waarnemen wanneer ze simpelweg hun ogen sluiten of lichte druk op hun oogbol uitoefenen.
Wat triggert dit proces?
Er zijn verschillende factoren die ervoor kunnen zorgen dat je fosfenen waarneemt. Soms gebeurt dit simpelweg doordat je een paar seconden naar fel licht hebt gekeken. De lichtreceptoren in je ogen blijven als het ware 'natrillen', waardoor je die restbeelden ziet. Andere keren kunnen interne prikkels, zoals een verhoogde bloeddruk, vermoeidheid of zelfs meditatie, de trigger zijn.
Kun je het zelf bewust waarnemen?
Ja, je kunt fosfenen ook actief opwekken. Door zachtjes druk uit te oefenen op je gesloten oogleden kun je bijvoorbeeld gekleurde patronen oproepen. Dit is volkomen onschadelijk, zolang je het voorzichtig doet. Het is belangrijk te benadrukken dat je nooit te veel druk mag uitoefenen op je ogen, omdat dit problemen voor je gezichtsvermogen kan veroorzaken.
Heeft dit een doel of is het toevallig?
Hoewel het lijkt alsof fosfenen een soort willekeurig bijproduct zijn van hoe onze hersenen en ogen samenwerken, hebben wetenschappers nog geen aantoonbaar evolutionair doel voor dit fenomeen kunnen vaststellen. De meeste experts zijn het erover eens dat het een soort bijwerking is van hoe onze visuele systemen complexe prikkels verwerken, zelfs als deze niet afkomstig zijn van een externe bron.
Fosfenen en dromen
Interessant genoeg zijn fosfenen in verband gebracht met dromen en dagdromen. Sommige mensen melden dat de kleuren en patronen die ze met hun ogen dicht waarnemen, een opstapje lijken te zijn naar lucide dromen of creatieve gedachtengangen. Hoewel dit nog niet eensluidend wetenschappelijk is bewezen, vinden veel mensen het fascinerend hoe onze hersenen ons zelfs in rust visuele stimulatie kunnen bieden.
Tot slot
Het zien van kleuren en patronen met gesloten ogen is een normaal verschijnsel dat voortkomt uit de manier waarop je hersenen en ogen samenwerken. Het is een interessante reminder van hoe actief ons brein altijd blijft, zelfs wanneer we denken dat het rust neemt. Dus, de volgende keer dat je je ogen sluit en kleurenspectra ziet, kun je met een glimlach beseffen dat je hersenen aan het werk zijn om je iets fascinerends te laten zien.
